Ресей империясыныњ бірт±тас мемлекеттік статистика принциптерін ќазіргі Ќазаќстан аумаѓына енгізуі осы µлкеде арнайы статистикалыќ органдар мен 19 ѓасырдыњ 60-шы жылдарыныњ соњында Ќазаќстанды єкімшілік басќару реформасын µткізгеннен кейін ќ±рылѓан жергілікті ќызмет органдарыныњ ж±мыс істеуімен ќатар ж‰рді.

1920 жылѓа дейін Ќазаќстанда сол кездерде ж±мыс істеген, барлыќ жергілікті статистикалыќ ќызметтерді біріктірген жалпы статистикалыќ орган болѓан емес.

1920 жылдыњ 26 тамызында РКФСР ќ±рамында Ќазаќ Автономды Социалистік Республикасы ќ±рылды, б±л ±лттыќ мемлекеттігі 18 ѓасырда ‰зіліп ќалѓан ќазаќ халќыныњ ќалпына келуініњ басы болып есептеледі. Ќазаќ АКСР-ныњ ќ±рылуына байланысты оныњ ‡кіметі 1920 жылдыњ 8 ќарашасында µзініњ ќаулысымен "Ќазаќ АКСР-ындаѓы мемлекеттік статистика жµніндегі ережені" бекітті, б±л Ќазаќстанда бірт±тас орталыќтандырылѓан статистикалыќ орган ќызметініњ басы болып саналады.

Шыѓыс Ќазаќстанда статистиканыњ даму тарихы 1939 жылы Семей облысынан Шыѓыс Ќазаќстанныњ бµлініп шыѓуынан басталды. Дєл осы жылы Шыѓыс Ќазаќстан облыстыќ статистика басќармасы ќ±рылды. 1997 жылы ќайтадан аумаќтыќ µзгерістер болды, Шыѓыс Ќазаќстанныњ ќ±рамына Семей облысы кірді.

Шыѓыс Ќазаќстанда статистиканыњ ќалыптасу процесі мен дамуы мемлекеттік басќару ќажеттігін ќамтамасыз етуге м‰мкіндік беру маќсатында статистика ‰шін к‰рес к‰рделі ќарама-ќайшылыќ жаѓдайында µтті. Осы жылдар ішінде ‰лкен тєжірибе жинаќталды, кµптеген ±йымдыќ жєне єдістемелік мєселелер шешілді, статистикалыќ ѓылым ќ±рылды. Осыныњ бєрініњ басында µз к‰штері мен білімін статистикаѓа арналѓан жоѓары кєсіби шеберлігімен жєне µз ісіне шексіз берілгендігімен ерекшеленетін адамдар т±рды.

Шыѓыс Ќазаќстан облыстыќ статистика басќармасыныњ ќ±рылѓан к‰нінен бастап оныњ бастыѓы болып Хорошайлов Максим Петрович (1939-1940ж.ж) таѓайындалды. Соѓыс жылдары статистика басќармасыныњ бастыѓы болып Тимофеева Анна Федоровна (1940-1945ж.ж) ќызмет етті. Соѓыстан кейінгі жылдар мен одан кейінгі кезењдерде облыстыќ статистика басќармасын мына азаматтар басќарды: Макаров Василий Андреевич (1945-1948ж.ж), Иткинд Григорий Моисеевич (1949-1971ж.ж), Канин Иван Андреевич (1971-1985ж.ж), Сировский Игорь Яковлевич (1985-1997ж.ж), Мусин Н±рлан Рысхан±лы (1997-1999ж.ж), Тортаев Бауыржан Ќадыр±лы (1999-2002ж.ж), Орынханов Ќайрат Кєкім±лы (16.01.2003ж. - 2008ж. аќпан). 2008 жылѓы 5 мамырдан бастап Шыѓыс Ќазаќстан облысы бойынша статистика департаментін Тілеубаев Дєурен Єділхан±лы басќарады.

Негізінен алѓанда статистика органдары халыќ шаруашылыќ жоспарларыныњ орындалу барысы жµнінде экономика мен мєдениеттіњ дамуы жєне оныњ жаѓдайы жµнінде басќару жєне жоспарлау органдарын статистикалыќ (жалпыланѓан) аќпараттармен жедел ќамтамасыз етіп отырѓан жалѓыз ж‰йе болды. Олар ќолда бар статистикалыќ материалдарды талдау мен жекелеген міндеттердіњ орындалуына жєне экономикалыќ реформаларды ж‰зеге асыруѓа ‰лкен кµњіл бµлді, м±ндай ж±мыстарды ж‰зеге асыру 60-70 жылдары бірнеше рет ќолѓа алынѓан болатын; кєсіпорындарда, экономика салаларында мемлекеттік жоспарлардыњ орындалмау себептерін, олардаѓы пайдаланылмаѓан резевтер туралы баяндап жєне аныќтап беру мєселесі ќолѓа алынды.

60-70 жылдары к‰рделі ќ±рылысќа ‰лкен кµњіл бµлінді. Т±рѓын ‰йлер мен єлеуметтік-мєдени мањызы бар объектілерді пайдалануѓа беру кезінде ќ±рылыс ±йымдары жоспарды мерзімінен б±рын орындау мен асыра орындау жµнінде хабарлауѓа ±мтылатын. Объектілерді тексеру есептік деректер мен ќ±рылыс ж±мыстарыныњ наќты барысы арасында сєйкес келмеушіліктерді аныќтап беретін-ді. М±ндай жаѓдайларда облыстыњ статистикалыќ органдары облыстыќ партия комитеті мен облыстыќ атќару комитеттеріне баяндау хаттарын єзірлейтін. Деректерді б±рмалау жасаѓан адамдар єкімшілік жауапкершілікке тартылатын, ал одан да к‰рделі жаѓдайларда іс сот органдарыныњ тексеруіне дейін баратын.

Облыстыњ статистика органдары аѓымдаѓы статистикамен µздерініњ ‰немі шамадан артыќ ж±мысбасты болуына ќарамастан бір мезгілдік ірі есептер мен кезењдік санаќтарды µткізуге даярлыќ, оны µткізу жєне оларды ќорытындылап талдау сияќты µте ‰лкен ж±мыстарды да ойдаѓыдай атќара білді, олардыњ ќатарында 1959-1970 жылдардыњ 15 ќањтарындаѓы, 1979 жылдыњ 17 ќањтарындаѓы, 1989 жылдыњ 12 ќањтарындаѓы, 1999 жылдыњ 24 аќпанындаѓы жаѓдай бойынша Б‰кіл одаќтыќ халыќ санаѓы, т±рѓын ‰й ќорыныњ, мектеп ‰ймереттері мен жалпы білім беретін мектептердіњ материалдыќ базасыныњ, денсаулыќ саќтау мекемелерініњ, жабдыќтар мен машиналардыњ, аяќталмаѓан ќ±рылыстыњ санаѓы, материалдыќ ресурстар мен орнатылмаѓан жабдыќтардыњ санаѓы, мал санаѓы бар.

1960-1961 жєне 1972-1973 ж.ж. статистика органдары б‰кіл халыќ шаруашылыѓындаѓы негізгі ќорларды ќайта баѓалап жєне т‰гендеп шыќты, б±л ж±мыс µзініњ кµлемі мен к‰рделілігі жаѓынан алѓанда халыќ санаѓын µткізгенмен бірдей.

¤ндірістіњ кезењді (єрбір 5 жыл сайын) салааралыќ балансы мен халыќ шаруашылыѓындаѓы т±тыну, мањызды µнім т‰рлерін µндіру мен т±тыну балансы, отын-энергетикалыќ баланстар, ењбек ресурстарыныњ, негізгі ќорлардыњ, ќаржы ресурстарыныњ, ауыл шаруашылыѓыныњ негізгі µнімдерініњ жєне басќаларыныњ жыл сайынѓы баланстары ќ±растырылды.

Статистика органдарыныњ ќызметіндегі мањызды кезењ есепті кешенді механизациялауды енгізу болып табылады. 1972 жылѓа дейін облыстыќ статистика басќармасында перфорациялыќ жабдыќта ж±мыс істейтін машина-есеп стансасы болѓан.
1972 жылы деректерді µњдеудіњ жања технологиясы - электронды-есептеу машиналарымен танысу басталды. Дєл осы жылы облыстыќ статистика басќармасында есептеу орталыѓы ќ±рылды. Оны ќ±руѓа Цикунов Владимир Игнатьевич (ЕО бастыѓы), Гринишин Богдан Владимирович (1973ж. - ЕО-ныњ бас инженері, 1987 жылдан 2007 жылдыњ шілдесіне дейын - ШЌО статистика басќармасы бастыѓыныњ орынбасары) кµп ењбек сіњірді.

1981 жылдан бастап облыстыќ статистика басќармасында деректерді µњдеу анаѓ±рлым ќуатты жєне уаќыт талабына сай ЭЕМ-да ж‰зеге асырыла бастады, м±ндаѓы аќпарат иесініњ ќызметін перфотаспалар мен перфокарталар атќарды, 80-ші жылдардыњ соњына статистикалыќ аќпараттарды µњдеу процесін айтарлыќтай жылдамдата т‰суге м‰мкіндік беретін дербес ЭЕМ-дер т‰сті.

Б‰гінгі тањда ќазіргі заман талаптарына сай ДЭЕМ-ды пайдалану статитикалыќ аќпараттарды µњдеу мен єрлеуді жања заман дењгейіне кµтерді. Статистикалыќ есептерді жинаумен ќатар экономистер деректерді µњдеу арќылы алынатын аќпараттарды ќалыптастыруды да µздері жасайды.
Б‰гінгі к‰нгі статистика µткен жылдардаѓы статистикамен салыстырсаќ, т‰п тамырымен µзгерді, єдістеме саласында да, аќпараттарды техникалыќ µњдеу саласында да айтарлыќтай жањартуларѓа ќол жетті.

1998-2002 ж.ж. ішінде Шыѓыс Ќазаќстан облысыныњ статистика басќармасында да тілге тиек етерліктей аќпараттарды µњдеу техникалыќ ќ±ралдар кµмегімен жањара т‰сті. Статистика басќармасында жергілікті есептеу желісі орнатылѓан, б±л аќпараттардыњ ‰лкен кµлемін µњдеуге, деректер архивін ж‰ргізуге м‰мкіндік береді. Аудандыќ статистика бµлімдері компьютерлермен жабдыќталѓан жєне басќарманыњ жергілікті есептеу ж‰йесіне модемдік байланыс арќылы ќосылѓан, яѓни "аудан-облыс", "облыс-республика" байланысы ж‰зеге асырылады. Жања жабдыќтыњ базасында облыс бойынша, сондай-аќ ќалалар, аудандар, елді мекендер мен шаруашылыќ ж‰ргізуші субъектілер бµлінісінде деректер банкі ќ±рылѓан, б±л облыстыњ экономикалыќ жєне єлеуметтік-саяси µмірінде болып жатќан µзгерістер беталысын талдау ‰шін пайдаланылады. Статистикалыќ аќпараттарды µњдеудіњ технологиялыќ процесін жаќсарту маќсатында, басќарманыњ бµлімдері мен топтары ќазіргі заман талабына сай компьютерлермен жабдыќталѓан.
Статистикалыќ деректер басќарма мен билік органдары ‰шін аќпараттардыњ негізгі кµзі болып ќалуда. Олар ќысќа уаќыт аралыѓында ќаралуѓа тиісті кµкейтесті, µткір мєселелер бойынша аѓымдаѓы жєне жиынтыќ, жедел, єрі ќажетті аќпараттармен ќамтамасыз етіледі.

2008 жылєы мамырда Шыєыс Ќазаќстан облысыныѕ статистика басќармасы Шыєыс Ќазаќстан облысыныѕ Статистика департаменті болып ґзгерді. Ќазіргі кезде есеп јдіснамасы мен статистикалыќ зерттеу јдістері тїбегейлі ќарастырылєан. Жўмыс ўйымдарында автоматты тїрде жинауды, ґѕдеуді жјне статистикалыќ аќпаратты таратуды енгізу шын мјнінде революциялыќ тїбегейлі ґзгерістерге јкелді. Халыќаралыќ статистикалыќ ќызметте мемлекеттік статистиканы реформалау белсенді ќатысу арќылы жїзеге асады. Соѕєы жылдары статистикалыќ ќызметтіѕ барлыќ негізгі тўрєылары жјне салалары бойынша халыќаралыќ стандарт жјне ўсыныстар ќабылданєан.
Жылдан жылєа статистикалыќ зерттеу маѕыздылыєы артуда, статистикалыќ басылым аќпараттылыєы, анализ тереѕдігі жоєарылауда, деректер ќорын пайдалана отырып жаѕа ќазіргі заман технологиялары ќолданылуда.