22.02.2008 ж.

2007 жылѓы ШЌО кµлік ж±мысы жайында

Шыѓыс Ќазаќстан облысыныњ кµлік кешені автомобиль, темір жол, ішкі су, єуе жєне ќалалыќ электр кµлігі т‰рлерін ±сынады. Тасымалдаушыныњ негізгі мєртебесі автомобиль жолына тиесілі. Облыстаѓы автокµлік ќызметі жалпы ќолдануѓа берілген кµлік кєсіпорындарымен, автомобиль мен кєсіпкерлігі бар кєсіпорындардыњ µзге де ќызмет т‰рімен кµрсетіледі.

1. Облыстыњ кµлік кешені

2007 жылы облыс кµлігімен (темір жолды есепке алмаѓанда*) 279,3 млн. тонна ж‰к жєне 1080,3 млн. жолаушы тасымалданды. Тасымалдау кµлімініњ барлыѓына жуыѓы автомобиль кµлігімен ќамтамасыз етіледі.

Кµлік ж±мысы кµрсеткіштерініњ ќ±рылымы **
оныњ 2006 жылѓы т‰рлері бойынша

*) - темір жол кµлігі ж±мысыныњ кµрсеткіштері орталыќтандырыла есепке алынады
**) - м±нда жєне одан єрі 2007 жылѓы жедел деректер
***)-кµліктік емес кєсіпорындар мен жеке кєсіпкерлер тасымалыныњ кµлемін баѓалауды есепке алѓанда

Облыстаѓы тасымалдау серпінінен оныњ жыл сайын артып отырѓанын байќауѓа болады. 2006 жылмен салыстырѓанда облыс кµлігімен 3,8%-дан аса ж‰к жєне 6,6% - жолаушылар тасымалданды. Ж‰к айналымы 4,0%-ѓа, жолаушылар айналымы - 5,9%-ѓа артты
.
2003-2007 жылдардаѓы ж‰к жєне жолаушы айналымыныњ кµлігі.

Тасымалданатын ж‰к пен жолаушылардыњ негізгі бµлігі жеке кєсіпкерлермен жєне кєсіпорындар меншігініњ жеке нысанымен ж‰зеге асырылады. Мемлекеттік кєсіпорындар тасымалыныњ ‰лесі шамалы ѓана.

2007 жылѓы меншік нысаны бойынша кµлік ж±мыстарыныњ кµрсеткіштері

Ж‰к жєне жолаушы тасымалы кµлемініњ басым бµлігі ¤скемен, Семей, Риддер ќалалары мен Зырян ауданыныњ кєсіпорындарымен ж‰зеге асырылады, олармен зањды т±лѓалардыњ тасымалдау т‰рініњ кµлемі 98% ж‰к жєне 99% жолаушылар тасымалданды.
Ж‰к жєне жолаушылар тасымалын ж‰зеге асыратын кєсіпорындардыњ (зањды т±лѓалар) 2007 жылѓы табысы 7439,1 млн. тењге мµлшерінде ќалыптасты. Олардыњ негізгі кµлемін ж‰к тасымалынан т‰скен табыс ќ±рады.

Кµлік кєсіпорындар табысыныњ ќ±рылымы

Сонымен ќатар, кµлік кєсіпорындарымен жыл ішінде ќызметтіњ кµліктік емес т‰рлерінен 761,3 млн. тењге табыс алынды.

2. Ќ±рлыќтаѓы кµлік

2.1 Автомобиль кµлігі

2006 жылдыњ соњына облыста жалпы пайдаланудаѓы автомобиль жодарыныњ ±зындыѓы 11830 км-ды ќ±рады, соныњ ішінде ќалыњ жабындысы бары - 11060 км (барлыќ ±зындыќтыњ 93,5%-ы). Облыс аумаѓындаѓы автожолдардыњ тыѓыздыѓы 1000 км2 39,1 км-ді ќ±рады, б±л республика бойынша т±тастай алѓанда 8,4 км\1000км2 - ѓа кµп.

Автожол ±заќтыѓыныњ серпіні
(жыл соњына)

Облыстыњ автомобиль паркі ылѓида артуда. 2006 жылдыњ соњына онда 166,7 мыњ бірлік автокµлігі, соныњ ішінде 132,8 мыњ жењіл автомобиль, 6,0 мыњ автобус, 27,9 мыњ ж‰к машинасы есепке алынды. 2006 жылы автомобильдер саны 10%-ѓа µсті. 2006 жыл ішінде облыс т±рѓындарыныњ жењіл автомобильдермен ќамтамасыз етілуі т±раќты 100 адамѓа шаќќанда 8,7 бірлікті, 2005 жылы 8,1-ді жєне 2004 жылы 7,7-ні ќ±рады.

Автокµлік ќ±ралдары саныныњ серпіні
(жыл соњына)

Облыстаѓы автомобиль кµлігі тасымалдайтын ж‰ктіњ жєне ж‰к айналымыныњ кµлемі жыл сайын артып келеді. Оѓан µндірістіњ, ќ±рылыстыњ жєне ішкі жєне сыртќы сауданыњ даму кµлемініњ артуы єсер етеді.

Автомобиль кµлігініњ ж‰к тасымалы мен ж‰к айналымы серпіні

Жалпы пайдаланымдаѓы ж‰к автокµліктері бар зањды т±лѓалар балансында 2007 жылдыњ соњына ж‰к автомобильдерініњ 958 бірлігі болды (2006 жылдыњ соњына ќараѓанда 12%-ѓа кµп).
Жалпы ж‰к кµтергіш паркі 11956,2 тоннаны, немесе орташа алѓанда бір автомобильге 12,5 тоннаны ќ±рады (2006 жылы - 11,4 тонна). Жыл ішінде жалпы ж‰рілген жол 33,9 млн. км-ге, соныњ ішінде ж‰кпен - 20,1 млн. км-ді ќ±раѓан болатын. Пайдаланымда болѓан ж‰рілген жол коэффициенті 59,3%-ды, 2006 жылы 55,8%-ды ќ±рады.
2007 жыл ішінде шаруашылыќтардаѓы ж‰к машиналарыныњ 369,2 мыњ автомобиль-к‰н бары есептелді, ж±мыстаѓы автомобиль-к‰нініњ саны 181,6 мыњды ќ±рады. Сонымен, паркті пайдалану коэффициенті 49,2%-ды ќ±рады, б±л µткен жылѓа ќараѓанда 3,4 пайыздыќ пунктке аз.
Облыста жалпы пайдаланудаѓы автобустармен жолаушы тасымалыныњ кµлемі арту ‰стінде: 5 жыл ішінде автобуспен жолаушы тасымалдау 28,2%-ѓа, жолаушылар айналымы - 31,3%-ѓа кµбейді.

Автобустардыњ жолаушы тасымалы мен жолаушы айналымыныњ серпіні

2007 жылдыњ соњына автобус тасымалын ж‰зеге асыратын кєсіпорындарда 940 автобус есепте т±рды, б±л 2006 жылдыњ соњына ќараѓанда 70 бірлікке кµп. Ондаѓы жалпы жолаушы сиымдылыѓы 58,7 мыњ орынды немесе 62 орынды ќ±рады.
2007 жыл бойы жыл сайын орташа алѓанда автобустардыњ 71,2%-ы баѓытќа шыѓып отырды (2006 жылы - 70,2%). Жалпы пайдаланудаѓы автобустардыњ жол ж‰рісі 93,8 млн. км-ді, соныњ ішінде жолаушылармен ќоса ќосќанда 82,9 млн. км-ді ќ±рады, яѓни жол ж‰рісін пайдалану коэффициенті 88,3%-ды, 2005 жылы 90%-ды ќ±раѓан болатын.

2.2 Ќалалыќ электрлі кµлігі

2007 жылы облыстыњ электрлі кµлігімен 13,0 млн. жолаушы тасымалданды, б±л 2006 жылѓа ќараѓанда 5,7%-ѓа аз. Жолаушы айналымы 65,2 млн. жкм-ді ќ±рады (2006 жылѓа ќараѓанда 6,9%-ѓа аз).
2007 жылдыњ соњына трамвайлар саны 49 бірлікті ќ±рады. Ќос жолды ќосќандаѓы трамвайлар желісініњ ±зындыѓы 16,3 км-ді ќ±рады.
¤скемен ќаласыныњ орталыѓынан шеткері шаѓын аудандарда ќ±рылыстар салынып ќаланыњ кењеюі, жања автобустар баѓыттарыныњ енгізілуі, сондай-аќ трамвай паркініњ толыќпауы мен трамвай жолдарыныњ жања тармаќтарын тµсемеу салдарынан соњѓы жылдары ќалалыќ электр кµмегімен ж‰зеге асырылатын жолаушы тасымалыныњ кµлемі ќысќарды.

Ќалалыќ электр кµлігініњ тасымал кµлемініњ, жолаушы айналымыныњ жєне вагондар саныныњ серпіні

3. ¤зен кµлігі

Облыстаѓы кеме ж‰ретін су жолдарыныњ ±зындыѓы 1084 километрді ќ±райды. 2007 жылы су кµлігімен 2006 жылѓа ќараѓанда 9,5%-ѓа ж‰к аз тасымалданды, ж‰к айналымы 2,1%-ѓа артты. Жалпы пайдаланудаѓы µзен кµлігі кєсіпорындарымен жолаушылар тасымалы жасалѓан жоќ.

Ішкі су кµлігі ж±мысы кµрсеткіштерініњ серпіні

¤зен кµлігі кєсіпорындарыныњ негізгі табысы кµліктік емес ќызметтерден ќ±ралады. 2007 жылы µзеншілер табысыныњ жалпы кµлемініњ 27,4%-ы - ж‰к тасымалдаудан, 3,6%-ы - ќосалќы жєне ќосымша кµлік ќызметінен, 69,0%-ы ќызметтіњ басќа да т‰рлерінен ќ±ралды.

4. Єуе кµлігі

Облыстыњ авиациялыќ серіктестерімен 2007 жылы 17,8 мыњ жолаушы тасымалданды, б±л 2006 жылдыњ тиісті кµрсеткіштерінен 17,9%-ѓа кµп. Жолаушылы айналымы 15,2 млн. жкм-ны ќ±рап, б±л µткен жыл кµлемінен 18,1%-ѓа артыќ ќалыптасты. Ж‰к жєне ж‰к багажы 15,8 тонна тасымалданды, ж‰к айналымы 13,5 мыњ ткм-ѓа есептелді, б±л 2006 жылдыњ сєйкес кµрсеткіштеріне ќатысты алѓанда 182,7 жєне 181,9%-ды ќ±рады.
Соњѓы 4 жылда авиатасымалыныњ µсу ќарќыны байќалуда.

Єуе кµлігініњ ж‰к тасымалы мен жолаушы
айналымыныњ серпіні

2007 жылѓы кµлік ќызметі ж±мысыныњ ќорытындысы бойынша 2006 жылмен салыстырѓанда облыста ж‰к пен жолаушы тасымалыныњ жалпы кµлемі µсіп отырѓаны байќалады.
Атомобильмен жєне авиациялыќ кµлікпен ж‰к жєне жолаушы тасымалдау кµлемдері µсті. Ж‰к парктері мен автобус баѓыттарыныњ саны артты. Жол ж‰ретін жылжымалы ж‰к ќ±рамын жєне автокµлік кєсіпорындарыныњ автобустарын пайдалану кµрсеткіштері жаќсарды.
Сонымен ќатар, облыста µзен кµлігін пайдалану ќажетті дењгейде дамып отыр. Жолдардыњ салынбау салдарынан ќалалыќ электр кµлігін пайдалану шектелуде.