07.05.2008 ж.

2007 жылѓы Шыѓыс Ќазаќстан облысы мєдени мекемелерініњ ќызметі жайында

Облыстыњ мєдени мекемелері кітапханалардыњ, клубтардыњ, м±ражайлардыњ, театрлардыњ, кинотеатрлардыњ, концерттік ±йымдардыњ, демалыс парктерініњ, ерекше ќорѓалатын табиѓи аумаќтар мен хайуанаттар паркініњ желісімен сипатталады.

Кітапханалар

2008 жылѓы 1 ќањтарѓа облыста 295 жалпы ќол жетімді кітапхана ж±мыс істеп т±рды, соныњ ішінде 286 кµпшілік, 3 ѓылыми жєне 6 м‰мкіндіктері шектелген адамдар ‰шін арнайы кітапхана. Кітапханалардыњ 83,4%-ы ауылдыќ жерлерде орналасќан. Кітапханалардыњ жалпы алањы 49,2 мыњ ш.м., соныњ ішінде жалѓа алынып отырѓаны - 7 мыњ ш.м. 2008 жылѓы 1 ќањтарѓа оќырман залдарындаѓы орындар саны 2559 бірлікті ќ±рады, б±л 2007 жылдыњ сєйкес к‰нінен 1,3% жєне 2004 жылѓа ќатысты алѓанда 5,9%-ѓа кµп. 2007 жылдыњ соњына кітапханалардыњ 99,3%-ы мемлекеттік жєне 0,7%-ы - жеке меншік объект болып табылды.
Облыстаѓы кітапханалар саны жыл µткен сайын артып келеді. 18 кітапхананыњ ѓимараты ќалпына келтірілді, сонымен ќатар 29 кітапхана к‰рделі жµндеуді талап етеді, олардыњ 21-і - ауылдыќ жерлерде.

Кітапханалар саны

Халыќтыњ єрбір 10 мыњ адамына 2 кітапханадан ж±мыс істеп т±рды, біраќ б±л кµрсеткіш облыстыњ µњірлерінде єрт‰рлі. Кµкпекті жєне Бесќараѓай аудандарында 10 мыњ т±рѓынѓа 7 кітапханадан, Абай - 6, Бородулиха - 5, Катонќараѓай, К‰ршім жєне Шемонаиха аудандарында - 4-ден, Аягµз, Глубокое, Зырян жєне Тарбаѓатай аудандарында - 3-ден, Жарма, Зайсан жєне ¦лан аудандарында - 2-ден, Риддер жєне Курчатов ќалаларында - 1-ден, ал ¤скемен жєне Семей ќалаларында халыќтыњ 20 мыњына шаќќанда 1 кітапханадан келеді.
Облыс т±рѓындарыныњ баспасµзге ќызыѓушылыѓын оќырмандар саныныњ жєне кітапханаларѓа бару серпінінен артуынан кµруге болады. 2007 жылы оќырмандар саны 360,9 мыњ адамды ќ±рады, олардан 15 жасќа дейінгі балалар саны - 127,9 мыњ. 2007 жылы кітапханаларѓа бару саны 3622,3 мыњды ќ±рады немесе орташа алѓанда єрбір оќырман жылына 10 рет кітапханаѓа барѓан. 2003 жылмен салыстырѓанда оќырмандар саны 8,5%-ѓа, кітапханаѓа барулар саны - 11,1%-ѓа артты. 15 жасќа дейінгі балалар саны кітапхана абоненттері арасында т±раќты µсімге жетпейді жєне 5 жыл ішінде 1,7%-ѓа ѓана артты.

Кітапхана оќырмандарыныњ саны

2007 жылдыњ соњына облыстыњ кітапхана ќоры 8562 мыњ баспа басылымдарынан жєне кино-фотоќ±жаттардан ќ±ралды. 5 жыл ішінде кітапхана ќорыныњ кµлемі тек 0,7%-ѓа артты. 2007 жылы кітапхана ќорына 167 мыњ басылым т‰сті жєне 187,6 мыњ шыѓарылды. Кітапхана ќорыныњ жањару коэффициенті 0,2%-ды ќ±рады.
Ќордыњ жалпы кµлемінде мемлекеттік тілдегі басылым 1107,1 бірлікті немесе 12,9%-ды ќ±рады. 5 жыл ішінде мемлекеттік тілдегі кітаптар мен материалдар ‰лесі 1,7 пайыздыќ пунктке артты.
Жыл ішінде кітапхананы пайдаланушыларѓа 8664,1 мыњ баспа басылымдары мен кино-фотоќ±жаттар берілді, соныњ ішінде 96,9 мыњ электронды басылым, б±л 2006 жылы жалпы берілген н±сќалардан 0,4%-ѓа, электронды н±сќалардан - 1,6 есеге артыќ.
2008 жылѓы 1 ќањтарѓа кітапханаларда 276 компьютер жєне 72 бірлік кµшіру техникасы болды; 20 кітапхананыњ Интернетке шыѓу м‰мкіндігі болды, б±л ќызметті 13,5 мыњ адам пайдаланды. 2006 жылмен салыстырѓанда кітапханалардаѓы компьютерлер саны 11,3%-ѓа, 2003 жылмен салыстырѓанда - 2 есеге артты.

М±ражайлар

2008 жылѓы 1 ќањтарѓа облыста 11 м±ражай, соныњ ішінде 4 тарихи, 3 µлкетану, 2 єдеби, 1 мемориалды жєне 1 кµркем жєне ќолданбалы µнер м±ражайы болды. М±ражайлардыњ негізгі ќорын 289 мыњ экспонат ќ±райды жєне ол жыл сайын толыќтырылып отыр.

Негізгі ќордыњ ќойылымдарыныњ наќты бары

Экспонаттар кезењділікпен ќалпына келтіруді талап етеді. 2007 жылы 35,2 мыњ экспонат кµрмеге ќойылды, б±л 2006 жылѓа ќараѓанда 13,3%-ѓа аз. 12,6 мыњ экспонат ќалпына келтірілді немесе б±л µткен жылѓа ќараѓанда 1,8%-ѓа кµп.
2007 жыл ішінде облыс м±ражайларына 551,6 мыњ адам барѓан, олардыњ 348,5 мыњы балалар жєне 50,8 мыњы шетел азаматтары. М±ражай мамандары жыл ішінде 12,5 мыњ экскурсия µткізіп, 1665 дєріс оќыды.
М±ражайларѓа келу саны 2006 жылмен салыстырѓанда 4,7%-ѓа, 2003 жылмен салыстырѓанда - 5,2%-ѓа ќысќарѓан.
Облыстыњ барлыќ м±ражайлары меншіктіњ мемлекеттік нысанында. 11 м±ражайдыњ 9-на к‰рделі жµндеу ќажет болса, біреуі апаттыќ жаѓдайда.

Театрлар

Шыѓыс Ќазаќстан облысында 297 орындыќ "Жамбыл атындаѓы Шыѓыс Ќазаќстан облыстыќ драма театры" (¤скемен ќ.) жєне 500 орындыќ "Театр-сервис "Жањалыќ" (Семей ќ.) ж±мыс істейді.
¤ткен жыл ішінде театр ±жымдарымен 562 спектакль кµрсетілді, соныњ ішінде 262-сі (46,6%) єлемдік классика мен шетел драматургиясы негізінде жєне 300-і (53,4%) - ќазіргі заман таќырыбында кµрсетілді; 246 спектакль (жалпы саныныњ 43,8%-ы) балаларѓа ќойылды. 2007 жылы облыс театрларымен жањадан 23 ќойылым ±сынылды. Тетр ±жымдары гастрольдік сапарларѓа шыѓып отырды, жыл ішінде 93 кµшпелі спектальдер ќойылды. 2007 жылы театрларѓа 120,4 мыњ кµрермен барды, олардыњ 54,1 мыњы балалар. 2006 жылмен салыстырѓанда кµрсетілген спектакльдер саны 3,9%-ѓа µсіп, кµрермендер саны 0,9%-ѓа артты.

Кµрсетілген спектакльдер мен
оѓан барѓан кµрермендер саны

Кинотеатрлар

2007 жылы облыста кинокµрсетілімін 17 т±раќты кино ќондырѓысы бар (олардыњ 5-і телетеатр) 14 ±йым ж‰зеге асырды. 2373 орындыќ он бір кинозалы бар 6 кинотеатр т±раќты ж±мыс істеді. Олардыњ екеуініњ жоѓары разрядты мєртебесі бар. Ауылдыќ жерлерде 4 киноќондырѓы мен бір кинотеатр бар. 2006 жылмен салыстырѓанда кино ќондырѓылар саны 3 бірлікке артты, Семей ќаласында жања кинотеатр іске ќосылды.
2007 жылы кµрермендерге 13,2 мыњ киносеанс ±сынылды, соныњ ішінде 9,6 мыњы ересектерге жєне 3,6 мыњы балаларѓа арналды. Репертуардыњ негізгі бµлігін алыс шетел (72,8%) фильмдері; 22,3%-ын ресей кинокартиналары, 4,9%-ын - ќазаќстандыќ фильмдер ќ±рады.
2007 жылы облыстыњ 369,6 мыњ т±рѓыны кинотеатрларѓа барды, соныњ ішінде 261,4 мыњы - ересектер жєне 108,2 мыњы - балалар. 2006 жылмен салыстырѓанда кинотеатрларѓа бару саны 2006 жылмен салыстырѓанда 42,3%-ѓа артты.

Киносеанстар жєне оѓан барѓан кµрермендер саны

Клуб мекемелері

2007 жылдыњ соњына облыста клуб т‰ріндегі 246 мекеме, соныњ ішінде 4 мєдениет сарайы, 31 мєдениет ‰йі жєне 211 клуб ж±мыс істеп т±рды. Ауылдыќ жерлерде осы объектілердіњ 91,1%-ы шоѓырланѓан. Клуб т‰ріндегі мекемелердіњ кµрермен жєне дєріс залдарында 49,8 мыњ орын болды. 2007 жылы клуб мекемелерімен 16,5 мыњ мєдени шара µткізілді, олардыњ 5,1 мыњы балаларѓа арналды. Клубтар мен олар µткізген шаралар саны жыл сайын артып келеді.

Клуб мекемелерініњ жєне
олар µткізген шаралардыњ саны

2007 жылы клубтарда, мєдениет сарайлары мен ‰йлерінде 165 ‰йірме мен ќолданбалы µнер мен білім курстары ж±мыс істеді, олардыњ 101-і балаларѓа арналды. Олардыњ ж±мысына 2,7 мыњ адам ќатысты, олардыњ 1,5 мыњы балалар. Клуб мекемелерінде 1112 кµркемµнерпаздар ±жымы болды, соныњ ішінде 281 хореографиялыќ, 268 хор жєне вокал, 139 драмалыќ, 120 фольклорлыќ, 86 халыќ аспаптар оркестрі, 83 эстрада ансамблі, 78 отбасылыќ, 55 єн жєне к‰й ансамблі, 1 дискоклуб жєне балалардыњ 1 агитбригадасы болды. Кµркемµнерпаздар ±жымдарыныњ жалпы санынан 37,1%-ы балалар ±жымдары. Кµркемµнерпаздар ж±мысына 17,4 мыњ адам ќатысты, олардыњ 7,2 мыњы балалар. 2003 жылдан бергі кезењ ішінде ќолданбалы µнер ‰йірмелерініњ саны 31%-ѓа, кµркемµнерпаздар ±жымдары - 32,9%-ѓа артты.
Облыстыњ 10 мыњ т±рѓынына 2 клуб мекемесінен келеді. Кµкпекті ауданында 10 мыњ т±рѓынѓа 10 клуб, К‰ршім ауданында - 7, ¦лан жєне Катонќараѓай аудандарында - 4-ден, Аягµз, Глубокое, Зайсан жєне Тарбаѓатай аудандарында - 3-тен, Абай, Жарма жєне Шемонаиха аудандарында - 2-ден, Курчатов ќ., Бесќараѓай, Бородулиха, Зырян жєне ‡ржар аудандарында - 1-ден, ¤скемен, Семей жєне Риддер ќалаларында - біреуден де аздан келеді.
Клуб т‰ріндегі мєдени мекемелердіњ негізгі ‰лесі (97,6%) меншіктіњ мемлекеттік, 2,4%-ы - жеке нысанында. Клуб т‰ріндегі мекемелер ‰ймереттерініњ бестен бірі жалѓа алынады, тµрттен бірі к‰рделі жµндеуді ќажет етсе, 5%-ы апаттыќ жаѓдайда.

Концерттік ±йымдар

Облыс аумаѓында концерттік ќызметпен 4 ±йым айналысады. 2007 жыл ішінде олармен 367, соныњ ішінде 276 филармониялыќ жєне 91 эстрадалыќ концерт ±йымдастырылды. Концерттердіњ жалпы санынан 160-ы балаларѓа ќойылды. ¤скемен жєне Семей ќалаларыныњ шегінде концерттердіњ 77,9%-ы, олардан тыс Ќазаќстанныњ аумаѓында 22,1%-ы ќойылды. Ауылдыќ жерлерде барлыќ концерттердіњ 50 концерттік баѓдарламасы (13,6%) ±сынылды.
Концерттік ±йымдар µткізген шараларѓа 66,5 мыњ кµрермен барды, олардыњ 4,5 мыњы - ауыл т±рѓындары.
Концерттік ±йымдар жалѓа алынѓан 5 ‰й-жайда орналасќан. Олардыњ концерт залдарыныњ сыйымдылыѓы 1165 орынды ќ±райды. 2003 жылдан бергі кезењ ішінде концерттік ќызметті ж‰зеге асыратын ±йымдар мен олардыњ концерттеріне баратын кµрермендер саны жартылай ќысќарды.

Парктер мен хайуанаттар паркі

Облыста 3 демалыс паркі мен 1 хайуанаттар паркі бар. 2007 жылдыњ соњына демалыс парктерініњ жалпы алањы 25,2 гектарды ќ±рады. Онда бос уаќытты µткізуге арналѓан 38 объект болды, соныњ ішінде 29 аттракцион, балалардыњ 6 ойын алањы, 1 эстрадалыќ-би алањы, 1 спорт объектісі жєне 1 караоке салоны бар. 5 жыл ішінде парк алањы 42%-ѓа, олардаѓы бос уаќыт µткізетін объектілер саны 2 есеге артты. Облыстыњ 83,3 мыњ т±рѓыны осы объектілерге барды, б±л 2006 жылѓа ќараѓанда 16,6%-ѓа кµп.
2007 жылы демалыс парктерімен 48 мєдени-кµпшілік шаралар µткізілді, соныњ ішінде 28 мереке, серуен, 20 концерт пен спектакль ќойылды.
¤скемен ќаласыныњ хайуанаттар паркі 5,2 га аумаќты алып жатыр жєне м±нда 149 жан-жануар бар, соныњ ішінде 16 т‰рлі 123 ќ±с пен 10 т‰рлі 26 с‰т ќоректі ±сталады. 5 жыл ішінде парктегі жануарлар мен ќ±с саны 2,4 есеге артты. 2007 жылы хайуанаттар паркі 1580 экскурсия µткізді. Оѓан 53,6 мыњ адам ќатысты, б±л 2006 жылѓа ќараѓанда 37,8%-ѓа кµп.

Ерекше ќорѓалатын табиѓи аумаќтар

Облыста ерекше ќорѓалатын 10 аумаќ бар, олардыњ ќатарында ±лттыќ табиѓи парк, 2 мемлекеттік табиѓи ќорыќ, 4 мемлекеттік табиѓи ќорыќша, мемлекеттік табиѓи парк, мемлекеттік табиѓи ескерткіш пен ботаника баѓы бар. 2008 жылѓы 1 ќањтарѓа аталѓан объектілердіњ жалпы алањы 1784,5 мыњ гектарды ќ±рады, оныњ 641,3 мыњ гектары (36%) орманды алќап 50,8 мыњ гектарды (3%) су айдындары алып жатыр.
Ерекше ќорѓалатын аумаќтарда µсімдіктердіњ 4,1 мыњ т‰рі, жануарлардыњ 321 т‰рі, ќ±стыњ 973 жєне балыќтыњ 20 т‰рі µсіріледі.
2007 жылы облыстыњ ќорыќтыќ аумаќтарына 6,3 мыњ адам барды, табиѓи парктер мен ќорыќ ќызметкерлерімен 24 экскурсия µткізілді. 2006 жылмен салыстырѓанда келушілер саны 7,6%-ѓа артып, экскурсиялар саны 11,1%-ѓа ќысќарды.

Келтірілген деректер облыста кітапхана жєне клуб желісініњ дамуын, м±ражай ќорларыныњ артуын, кµркемµнерпаздар жєне ќолданбалы µнердіњ ќалыптасуын, театрлыќ ќойылымдар мен кµрсетілетін кинофильмдер саныныњ артып отырѓанын кµрсетеді.
Кітапханаларѓа, кинотеатрларѓа, клуб мекелері мен парктер µткізетін єрт‰рлі шараларѓа халыќтыњ баруыныњ серпіні, олардыњ µнер ±жымдарыныњ ж±мыстарына ќатысуы облыс т±рѓындарыныњ µњірдіњ мєдени µміріндегі осы салаларѓа ќызыѓушылыѓыныњ артып отырѓанын кµрсетеді.
Сонымен ќатар м±ражайларѓа, театрларѓа, концерттерге барудыњ азайѓаны байќалады, кітапхана ќоры біршама жањартылуда. Мєдени мекемелердіњ бірќатары: м±ражайлардыњ 82%-ы, кітапханалардыњ 10%-ы, клубтардыњ 24%-ы к‰рделі жµндеуді ќажет етсе, 1 м±ражай мен 13 клуб апаттыќ жаѓдайда.